ANONİM ŞİRKET DE GENEL KURULUN ÇAĞRISIZ TOPLANMASI

ÖZET : Genel kurul toplantısı çağrısız olarak yapılmış olsa dahi, bütün pay sahiplerinin ve payların temsil edilmesinin denetlenmesi bakımından dahi hamiline hisse senetlerinin şirkete tevdi edilmesi zorunlu olup, artık ortaklara geri iade edildiğinin kanıt yükü şirkete aittir. Rehin işleminin, davacının da imzasının bulunduğu karar ile yönetim kurulu kararı haline getirildiği nazara alındığında, artık rehin işleminin şirket lehine yapıldığının kabulü gerekir ise de, rehin protokolünde yer alan, ihracat tahahhüdünü yerine getirmez ise, rehinli hisse senetlerinin devredileceği yani mülkiyetin geçeceği yönündeki hüküm, Lex Commissoria yasağına aykırı ve hükümsüzdür. 

DAVA : Taraflar arasında görülen davada İzmir Asliye 2.Ticaret Mahkemesince verilen 15.3.2001 tarih ve 1998-1428-2001-261 sayılı kararın ca incelenmesi duruşmalı olarak davacı ... ve ... İnci Ağaç A.Ş. dışındaki taraf vekilleri tarafından istenmiş olmakla, duruşma için belirlenen 27.11.2001 günde davacıavukatı... ile davalılardan .. avukatı ..., ...Ağaç San. TAŞ. avukatı .. A.Ş. avukatı .. gelip diğer davalılar ve avukatları tebligata ragmen gelmediğinden, temyiz dilekçesinin de süresinde verildiği anlaşıldıktan ve duruşmada hazır bulunan taraflar avukatları dinlenildikten sonra duruşmalı işlerin yoğunluğu ve süre darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması ileriye bırakılmıştı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi .............tarafından düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:  KARAR : Davacılar vekili, müvekkillerinin ... Ağaç San. ve Tic. A.Ş.nin ortakları olduğunu, bu şirketin 18.4.1996 tarihli olağan genel kuruluna katılabilmek için davacı Tolganın sahibi olduğu 16.190.000 hisseyi, diğer davacı ...ın ise 9.000 hisseyi şirketin idareci ve yetkilileri olan davalılara teslim ettiklerini, ancak, davalıların toplantı sonrası bu payları iade etmediklerini ileri sürerek, muarazanın önlenmesine, davacı paylarının teslimine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.  Birleşen 1996-550 Esas sayılı davada davacı Samim Ugar aynı iddiaları tekrarlayarak, İnci ............. San. A.Ş.ne ait hamiline yazılı 100 hisse senedinin teslimini talep ve dava etmiştir.  Davalılar vekili bu davalara karşı cevabında, şirket sermayesinin 36 milyar liraya çıkarılması ile Samim Ugarın 12.590.100, Tolganın 3.600.000, ....ın ise 9000 pay sahibi olduklarını, Samimin 8.1.1996 tarihinde tüm paylarını teslim alıp bilahare 12.000.000 payını kullandığı 310.000 USD. Kredinin teminatı olarak şirkete rehnettiğini, bilahare 100 payı üstünde bırakarak sahibi olduğu diğer payları üzerindeki takyidatlar ile oğlu olan diğer davacı ...ya devrettiğini, daha sonra rehnedilen senetlerin alınan temellük kararıgereğince .... Motorlu Araçlar A.Ş.ne satılıp devredildiğini, Tolganın başlangıçta sahip olduğu 3.600.000 adet pay ile ...ın 9000 payınışirketten baştan beri hiç teslim almadıklarını, genel kurul toplantısının çağrısız yapılmış olup, pay senetlerinin teslimine lüzum olmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.

Birleşen 1997-1088 Esas sayılı davada davacı ... vekili, müvekkiline ait 19-20-21-22-23 nolu hisse senetleri üzerinde davalıların haksız muaraza yaratıp tedbir kararı aldıklarını ileri sürerek, muarazanın önlenmesini talep ve dava etmiştir.  Davalı .... ve .... vekili, hisse senetlerinin mahkeme kararı ile teslimine karar verilmiş olup, kesin hüküm bulunduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.  Diğer davalı .........Ağaç San. A.Ş. vekili, müvekkiline husumet yöneltilemeyeceğini savunmuştur.  Birleşen 1998-1918 Esas sayılı davada davacılar ..., ..., .. vekili, aynı iddiaları tekrarlayarak, Dairemizin önceki bozma kararına uyulduktan sonra, davalışirkete de husumet yöneltmiştir.  Davalı .......... Motorlu Araçlar A.Ş. vekili cevabında, yapılan satış işleminde bir usulsüzlük bulunmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.  Mahkemece iddia ve savunmaya, toplanan delillere, bilirkişi raporlarına nazaran, davacı Tolgaya ait 3.600.000 adet ve ..a ait 9000 adet hissenin şirkette olduğunun kabul edildiği, yine, 1.800.000 adet hisse senedinin ...e ait olduğunun tartışmasız olduğu ancak, 12.590.000 hisse senedi ....a ait iken, 12.000.000 adedini şirketteki ihracat taahhütleri nedeniyle şirkete rehnettiği, bilahare ...in hisse senetlerini diğer davacı Tolgaya devrettiği, bu durumda 18.4.1996 tarihli toplantıya girerken Tolganın sahibi olduğu 16.190.000 adet hisse senedinden ( 12.000.000 ) adedinin rehinli olduğu, TTK.nun 360.maddesine göre genel kurula katılan ortağın hamiline payları veya vesikalarınışirkete tevdiye zorunlu olup, bu itibarla tüm ortaklar toplantıya katıldıklarına göre, sahibi oldukları hisse senetlerini şirkete tevdi edildiğinin kabulü gerektiği, 12.000.000 hisse senedinin şirkete rehin ve davacıların taahhütlerini yerine getirmemesi nedeniyle TTK.nun 329-5 istisnai hükmü gereğince yapılan temellük ve diğer davalı ..... Ağaç A.Ş.ne satılmasında bir usulsüzlük bulunmadığı, netice itibariyle, gerek şirketten hiç alınmayan ve gerek sonraki devir nedeniyle davacı Tolganın 4.190.000 adet, ....ın 9000 adet, ...in 100 adet ve ....in 19-23 nolu hisse senetlerinin sahibi oldukları, genel kurul toplantısı için şirkete tevdi edilip geri alınmadığı gerekçesi ile, 1998-1428 E. sayılı davada davanın kısmen kabulüne, hamiline 4.190.000 adet hissenin davacı Tolgaya, 9000 adet hamiline hissenin ....a iadesine, 1996-550 Esas sayılı davanın kabulü ile 100 adet payın davacı....e iadesine, 1997-1088 Esas sayılı davanın kabulü ile 19-20-21-22-23 nolu hisse senetlerinin davacı......e ait olduğunun tespitine, 1998-1918 sayılı davanın ise reddine karar verilmiştir.  Karar, davacı .... ve davalı ....... Ağaç A.Ş. dışındaki taraf vekillerince temyiz edilmiştir.  1-Dosyadaki yazılara, mahkemece uyulan bozma kararı gereğince hüküm verilmiş olmasına ve delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına ve ...... Ağaç San. A.Ş.nin 18.4.1996 tarihinde gerçekleştirilen genel kurul toplantısı TTK.nun 370 nci maddesi gereğince ve çağrısız olarak yapılmış olsa dahi, bütün pay sahiplerinin ve payların temsil edilmesinin denetlenmesi bakımından dahi TTK.nun 360 ıncı maddesi gereğince hamiline hisse senetlerinin şirkete tevdi edilmesinin zorunlu olup, artık ortaklara geri iade edildiğinin kanıt yükünün şirkete ait olması ve bu yönde bir delil ibraz edilememiş olması karşısında, davalılar Cevdet İnci ve Burhan İlhan vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.  2-Davacılar Tolga, ..... vekilinin temyiz itirazlarına gelince; tarihsiz Protokol başlıklı belge ile davacı ... tarafından 12.000.000 pay ile ilgili gerçekleştirilen rehin işleminin, yine bu davacının da imzasının bulunduğu 10.1.1996 tarih ve 19 nolu karar ile yönetim kurulu kararı haline getirildiği nazara alındığında, artık rehin işleminin şirket lehine yapıldığının kabulü gerekir ise de, rehin protokolünün 3.maddesinde yer alan, ..... ihracat tahahhüdünü yerine getirmez ise, rehinli hisse senetlerinin .....ye devredileceği yani mülkiyetin Cevdet İnciye geçeceği yönündeki hüküm, Roma Hukukundan beri gelen ve MK.nun 863.maddesinde de ifadesini bulan Lex Commissoria yasağına aykırı ve hükümsüzdür. Her ne kadar mahkemece, TTK.nun 329 ncu maddesinin istisnai hüküm getiren 5, 1, 3 üncü bentleri gereğince şirketin kendi hisselerini temellük edebileceği kabul edilmiş ise de, maddede belirtilen 1. ve 3 üncü betlerin somut olaya uygulanması mümkün olmadığı gibi, 5 inci bentte getirilen istisna Lex Commissorie yasağınıbertaraf edici nitelikte değildir. İster Cevdet İnci yönünden olsun, isterse şirket yönünden olsun taahhüt yerine getirilmez ise hisse senetlerinin mülkiyetinin rehin alana devredilebileceği yönündeki sözleşmehüküm ifade etmeyecektir. Bu durumda, mürtehin ( rehin alan ) ancak İİK.nun 145 ve müteakip maddeleri gereğince rehnin paraya çevrilmesi prosüdürünü başlatabilecektir.  Öte yandan, .... Ağaç A.Ş.nin yönetim kurulu 30.5.1996 tarihli toplantısında önce......ın yönetim kurulu üyeliğine son vermiş ve aynı toplantıda rehinli hisse senetlerinin temellüküne karar verildikten sonra müteakip toplantılarda elden çıkarılmasına ve diğer davalı ..... A.Ş.ne satılmasına karar, verilip bu satışgerçekleştirilmiştir. Oysa, yönetim kurulunun, davacı .....ın yönetim kurulu üyeliğine son verilmesine ilişkin kararıİzmir 3.Asliye Ticaret Mahkemesinin 1996-582 Esas sayılı davasında iptal edilmiştir. Bu durumda artık, yönetim kurulunun bundan sonraki toplantı ve kararlarının yasal nisap ile alındığısöylenemeyeceği gibi, satış işleminin yapıldığı ..... A.Ş. yönetim kurulu ile İnci Ağaç A.Ş. yönetim kurulu arasındaki organik bağ da nazara alındığında, ....... A.Ş.nin iyiniyetli olduğu da kabul edilemez.  O halde mahkemece, davacıların 12.000.000 adet rehinli pay ile ilgili iddia ve taleplerinin bu ilkeler çerçevesinde incelenip değerlendirilmesi gerekirken, yazılışekilde karar verilmesi doğru olmamıştır. 

SONUÇ : Yukarıda ( 1 ) nolu bentte yazılı nedenlerle davalılar ..... ve ..... vekillerinin temyiz itirazlarının reddine, ( 2 ) nolu bentte açıklanan nedenlerle kararın davacılar ..... yararına BOZULMASINA, taktir edilen 100.000.000 lira vekillik ücretinin davalılardan tahsili ile bu davacılara verilmesine, aşağıda yazılıbakiye 20.250.000 lira temyiz ilam harcının temyiz eden davalılar Cevdet İnci Burhan İlhandan alınmasına,ödediği temyiz peşin harcın isteği halinde temyiz eden davacılara iadesine, 29.11.2001 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.