SERBEST BÖLGELERE GENEL BİR BAKIŞ

TANIM; ülkede geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı, sınai ve ticari faaliyetler için daha geniş teşviklerin tanındığı ve fiziki olarak ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerler olarak tanımlanabilir.

3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu'nda “serbest bölgelerin kurulması ve işletilmesindeki temel amaçlar; ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek, doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak, işletmeleri ihracata yönlendirmek ve uluslararası ticareti geliştirmek olarak sıralanmıştır.”

Ülkemizde ilk 1987 tarihinde Antalya ve mersin illerinde kurulmuştur. Serbest bölgelerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca, yerli veya yabancı gerçek veya tüzelkişilerce kurulmasına, işletilmesine Bakanlar Kurulunca izin verilir.

Yerli veya yabancı gerçek veya tüzel kişiler Dış Ticaret Müsteşarlığından RUHSAT almak kaydıyla serbest bölgelerde faaliyette bulunabilirler.

FAALİYET RUHSATI BAŞVURU ve DİĞER İŞLEMLER:

Serbest bölgelerde faaliyette bulunmak isteyen firmalar Dış Ticaret Müsteşarlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğünden Faaliyet Ruhsatı almaları gerekmektedir. İlgili evraklar temin edildikten ve merkez bankasına belirlenen ücretler yatırıldıktan sonra genel müdürlük veya bölgedeki serbest bölge müdürlüğüne verilir. Başvuru olumsuz olduğu durumlarda merkez bankasına verilen para ,ilgili firmaya geri iade edilir. Genel Müdürlükçe yapılan inceleme sonucu Faaliyet Ruhsatı alması uygun görülen firmalar 30 gün içinde; açık alan kiralayacak iseler serbest bölge işletici/kurucu işletici firması ile, hazır işyerlerinden birini kiralayacak iseler bölgede kiralama ruhsatına sahip herhangi bir kuruluş ile kira sözleşmesi yaparlar.

Serbest bölgeler ihracatın artırılması amacıyla kurulduğundan, bu bölgelerde faaliyet gösterecek firmaların Alım-satımı veya üretimi yapılan nihaî tüketim mallarının yıllık olarak çoğunlukla yurt dışına satmaları ve Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu'nda belirtilmeyen malların alım-satımını veya üretimini yapmak istemeleri durumunda ise   bir dilekçe ve yeniden düzenlenmiş Müracaat Formu"nun ilgili bölümü ile, Bölge Müdürlüğüne müracaat etmeleri gerekmektedir.

Merkez adresi serbest bölgede bulunan şirketler, HİSSE DEVRİ yapmaları halinde, devir işlemini Türk Ticaret Kanunu hükümlerine uygun olarak gerçekleştirdikten sonra, şirketin  yeni ortaklık  yapısını  gösteren belgeleri de serbest bölge müdürlüklerine ibraz etmek zorundadırlar aksi halde Hisse  devirlerini 30 gün içinde Bölge Müdürlüğüne bildirmeyen firmaların serbest bölge işlem formları, Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği’nin 14’üncü maddesinin (a) fıkrası uyarınca, re’sen 3 ay süreyle işleme konulmaz ve bu süre sonunda da firma tarafından gerekli işlemin yapılmaması halinde Faaliyet Ruhsatı, Yönetmeliğin aynı maddesinin (b) fıkrası gereğince İPTAL edilir.

Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği'nin Malların Satılması ve Devrine İlişkin 35. Maddesine İstinaden Kullanıcılar Aynı Bölgedeki Diğer Kullanıcılara Satış Yapabilmekte Veya Mallarını Toptan Devredebilmektedirler. Ancak, Sigara, Şeker, Çay, Alkollü İçkiler Ve Nihai Kullanıma Yönelik Elektronik Eşyanın Bölge İçi Satışı Yasaklanmıştır.

Serbest bölgede faaliyet gösterecek firmalar orta veya uzun vadede geleceği planlayabilmeleri için için 10 ila 30 yıllığına faaliyet ruhsatları düzenlenmektedir.

Yatırımcılar hazineye ait hazinenin özel mülkünde bulunan arsa, arazi ve binaları kiralayabilir veya bunlar üzerinde 49 yıllığına irtifak hakkı tesisi edebilirler

Serbest bölge de faaliyette buluna firmalarda çalışan işçiler ülkemizdeki iş kanunu hükmüne tabidirler. Yabancı işçiler ise izin almak kaydı ile çalışmaları mümkündür

SERBEST BÖLGELERDE MAL GİRİŞ-ÇIKIŞLARI

Serbest Bölgelerde dış ticaret rejiminin uygulanacağına ilişkin 3218 sayılı Kanun’un 8. maddesi aşağıdaki gibidir.
“Serbest bölge ile Türkiye'nin diğer yerleri arasında yapılacak ticaret, dış ticaret rejimine tabidir. Serbest bölge ile diğer ülkeler ve serbest bölgeler arasında dış ticaret rejimi uygulanmaz."

Kanundaki dış ticaret rejimi buralara verilen hizmet ve malların İHRACAT kapsamında olacağı, serbest bölgeden Türkiye içindeki satışların ise İTHALAT kapsamında olacağı vurgulanmıştır.

A.)   MAL ve HİZMET GİRİŞLERİ:

Serbest bölgeler 3568 sayılı Katma Değer Vergisi kanunu 17/4-ı gereğince gereğince İSTİSNA kapsamında olup, serbest bölgedeki bir firmaya verilen;

1.HİZMET TESLİMLERİ; Güvenlik hizmetleri, yemek hizmetleri, taşıma hizmetleri, marka, lojistik, broşür katalog tasarım ve Roaming hizmetler

2.MAL TESLİMLERİ; Serbest bölgede faaliyet gösteren firmalara yönelik malların verilmesi ve fason mallar (fason mallar; serbest bölgedeki bir firmanın fason malları ihracatı  %85 dikkate alınmayacak)

Katma değer vergisi kanununca serbest bölgelere verilen hizmet ve mallar ihracat gibi işlem sayılmış yalnız buralara hizmet veya mal verilmelerinde “Serbest Bölge İşlem Formu “düzenlenerek verilmesi istisna kapsamında olacağı belirtilmiştir.

B.)    HİZMET VE MAL ÇIKIŞLARI:

Serbest bölgedeki firmalar her türlü faaliyette bulunabilirler diğer bir ifade ile üretim alım satım hizmetle ilgili olmak üzere her türlü faaliyetleri kapsar.

Serbest bölgede faaliyet yürüten firmaların mal çıkışları “serbest işlem formu” ile yapılmaktadır. Türkiye içerisinde yapılacak mal satışları İTHALAT kapsamındadır, Türkiye dışında yapmış oldukları satışlar ise dış ticaret rejimine tabi değildirler.

C.)    SERBEST BÖLGE MAL GİRİŞ/ÇIKIŞ BEDELLERİ ÜZERİNDEN ALINAN ÜCRETLER:

3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun “Serbest Bölgelerin Gelir ve Harcamaları” başlıklı 7/b maddesine göre, Yurt dışından bölgeye getirilen malların CIF değeri üzerinden binde 1, bölgeden Türkiye’ye çıkarılan malların FOB değeri üzerinden peşin olmak üzere binde 9 oranında kesinti yapılacaktır.

SERBEST BÖLGELERDE VERGİSEL AVANTAJLAR:

ü  Serbest bölgede faaliyet gösteren konusu üretim olan firmaların imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançlar vergileme dönemine kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır.

ü  Konusu üretim olan ve ürettiği ürünlerin FOB (Free On Board ) bedelinin %85 ‘ini yurt dışına ihracat yapan firmaların çalıştırmış oldukları personellerinin ücretleri gelir vergisinden müstesnadır.

ü  Üretim faaliyetinde bulunan firmaların, serbest bölgede gerçekleştirdikleri faaliyetlerle ilgili yapılan işlemler ve düzenlemiş oldukları kâğıtlar damga vergisi ve harç vergisinden müstesnadır.

ü  Serbest bölgedeki firmaların bu faaliyetlerden elde ettikleri kazançları hiçbir izne tabi olmaksızın yurt içi ve yurt dışı transfer edebilmektedirler

ü  Serbest bölgede faaliyet gösteren firmaların elde ettikleri faiz ve repo gelirleri istisna kapsamındadır.

SERBEST BÖLGELERE HİZMET VEREN SMMM VE YMM

Serbest bölgede faaliyette bulunan firmalar yönelik DANIŞMANLIK hizmeti veren SMMM ve YMM lerin yapmış oldukları hizmet ifası şahsi görüşümce KDV den istisna edilmelidir. Daha doğrusu ihracat hükmünde olmalıdır. Fakat altta vereceğim maliyenin görüşü ise Türkiye içinden serbest bölgeye verilen danışmanlık hizmetlerinin KDV ye tabi olduğunu söylemektedir.

“T.C.

GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI

İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI

(Mükellef Hizmetleri Katma Değer Vergisi Grup Müdürlüğü)

 TARİH: 09/11/2005

 SAYI   : KDV.MUK.B.07.1.GİB.4.34.17.01.16/1-c.7829

 KONU : Serbest bölgede merkezi veya şubesi

                bulunan şirketlere verilen danışmanlık

                hizmetlerinin KDV’ne tabi olup olmadığı

……………… ŞTİ.

İlgi dilekçenizde, merkezi Türkiye’de bulunan şirketlerin serbest bölgedeki şubesine veya merkezi serbest bölgede bulunan şirketlere verilen danışmanlık hizmetinin katma değer vergisine tabi olup olmadığı hususunda görüş talep edilmektedir.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1/1.maddesinde Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin vergiye tabi olduğu; 11/1-a maddesinde ihracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler ile yurtdışındaki müşteriler için yapılan hizmetler ve karşılıklı olmak şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye’de verilen roaming hizmetleri vergiden istisna edilmiştir.

Kanunun 12/2. maddesi uyarınca da bir hizmetin yurtdışındaki müşteriler için yapılan hizmet sayılabilmesi için,

-     Hizmetler yurtdışındaki bir müşteri için yapılmış olmalıdır.

-     Hizmetten yurtdışında faydalanılmalıdır.

Hizmet ihracı ile ilgili açıklamalar 17, 26 ve 30 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğlerinde yapılmıştır.

Diğer taraftan, 5228 sayılı Kanunun 15. maddesi ile 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17.’nci maddesinin 4 numaralı fıkranın (ı) bendi değiştirilmiş olup, serbest bölgelerde verilen hizmetler katma değer vergisinden istisna tutulmuştur.

Benzer konuda Bakanlık Makamı’ndan alınan 18.01.2005 tarihli ve 2618 sayılı yazıda;

“Bilindiği üzere, 5084 sayılı Kanunla 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun 6. maddesinde yapılan değişiklikle serbest bölgeler gümrük bölgesi dışında sayılmış ve serbest bölgelerdeki işleticiler ve kullanıcıların yatırım ve üretim safhalarında Bakanlar Kurulu’nca belirlenecek vergi dışı teşviklerden yararlandırılabileceği belirtilmek suretiyle bölgedeki gelir ve kurumlar vergisi muafiyetine son verilmiştir.

Katma Değer Vergisi Kanununun 17/4-ı maddesinde, serbest bölgelerde verilen hizmetlerin katma değer vergisinden istisna olduğu hükme bağlanmıştır.

Buna göre;

-Yurt dışından serbest bölgeye gelen veya serbest bölgeden yurt dışına giden mallar için serbest bölgede faaliyette bulunan firmalara verilen gümrük müşavirliği hizmetleri katma değer vergisinden müstesnadır.

-Serbest bölgeden yurt içine, yurt içinden serbest bölgeye veya serbest bölgeler arası malların intikali nedeniyle verilen gümrük müşavirliği hizmetleri ise genel hükümler çerçevesinde katma değer vergisine tabi olacaktır.”

denilmektedir.

Buna göre; merkezi Türkiye’de bulunan firmaların serbest bölgedeki şubelerine veya merkezi serbest bölgede bulunan firmalara firmanızca Türkiye’den verilen danışmanlık hizmetleri genel hükümler çerçevesinde katma değer vergisine tabi olacaktır.

Bilgi edinilmesini rica ederim.”

Ben maliyenin vermiş olduğu bu görüşe katılmamaktayım. Anayasamızın 10 maddesi gereği maliye EŞİTLİK kavramına ters düşen bir görüş vermiş olup KDV kanunu 11/1-a maddesi kapsamında bir hizmetin KDV’den istisna olabilmesi için, aynı Kanunun (12/2) maddesine göre;

- Hizmetin yurtdışındaki bir müşteri için yapılması,

- Hizmetten yurtdışında faydalanılması gerektiği belirtilmiş ve yurt dışına verilen mühendislik,aracılık,danışmanlık hizmetlerinin ihracat kapsamında olduğunu belirtmekte olup, serbest bölgelere yapılan danışmanlık hizmetleride dış ticaret rejimine tabi olacağından  şahsi görüşüme göre türkiye içersinden serbest bölgelere verilen bu tür hizmetlerde KDV den istisna edilmelidir….

-          KISSADAN HİSSE   -

  ALLAH kulundan derdi eksik etmez çünkü AŞK bedel ister, sen BEDEL ödemeye hazır mısın ?

  Yolu Sevgi ve Rahmet olan tüm meslektaşlarımla karşılaşmak ümidi ile hepinize esenlikler dilerim…

                23.10.2015

Hikmet Yıldırım KILINÇARSLAN
Dış Ticaret Uzmanı
S.M.M.M